Nikt z nas nie przepada za wypełnianiem ankiet i kwestionariuszy ani za rozmowami z ankieterami. Z tego powodu pomysł, który narodził się w redakcji, obarczony był, a jakże, ryzykiem. niemniej trzeba było spróbować, aby niejako empirycznie potwierdzić nasze intuicje, zapisane w tytule.
Staraliśmy się, aby forma badania nie stanowiła sama z siebie bariery nie do przejścia. Stąd pytania mające charakter pytań zamkniętych, dających obraz (a może, tylko i aż, wrażenie) nastrojów w polskich przedsiębiorstwach. Pytań nie było wiele i, rzecz jasna, nasza redakcyjna ankieta nie ma charakteru regularnych badań „polowych” z naukową bazą metodologiczną.
Mimo daleko idących uproszczeń udało się uzyskać opinię blisko setki naszych Czytelników, z których niemal 80% to przedsiębiorstwa zatrudniające powyżej 50 pracowników. Oprócz bezpośredniego pytania dotyczącego subiektywnie postrzeganych źródeł zagrożeń biznesowych dopytywaliśmy o oczekiwania dotyczące rozwoju sytuacji przedsiębiorstw w roku 2016. Okazuje się, że jedynie 15% respondentów przewiduje spadek obrotów i rentowności w porównaniu z rokiem ubiegłym.
Ponad połowa przedsiębiorstw planuje wzrost przychodów, choć niecałe 40% doświadczy wzrostu rentowności. Generalnie rzecz biorąc, 5 na 6 firm planuje wzrost lub stabilizację zarówno przychodów, jak i rentowności. Taka sytuacja wskazywać może, że fundamenty działania przedsiębiorstw nie wydają się być zagrożone.
Nie oznacza to jednak, że „przyszłość jest świetlana”. Pytani o potencjalne źródła zagrożeń, które wpłynąć mogą na dobrostan przedsiębiorstw, podali szereg czynników. Jeden z nich wskazany został aż przez 55% respondentów – ryzyko kursowe. W przypadku gospodarki poza strefą euro, z rosnącymi obrotami wymiany handlowej, więziami kooperacyjnymi ryzyko kursowe jest niejako wpisane w scenariusze rozwoju przedsiębiorstw. Fakt, że uzyskało ono najwięcej wskazań świadczyć może o spodziewanych huśtawkach (a może trwałej deprecjacji) czekających złotego.
Być może także właśnie dlatego pytani o aktualność idei dołączenia do strefy euro Czytelnicy w 75% opowiedzieli się „za” (jak najszybciej 32%, w pespektywie kilku lat 43%).
Wróćmy jednak do głównego celu badania nastrojów Czytelników „Finansów + Controllingu”. Oprócz wspomnianego wyżej ryzyka kursowego pojawiła się bowiem nowa nuta. Na „ryzyka polityczne” oraz pochodne „relacje urząd – przedsiębiorstwo” wskazało po 51% respondentów! Połowa wypowiedzi Czytelników przy otwartym pytaniu o „inne źródła zagrożeń” także dotyczyła życia społecznego i politycznego.
Zachęcam do przeanalizowania wyników naszej mikroankiety, a także krótkich wypowiedzi ekspertów zapytanych o potencjalne zagrożenia roku 2016. (wp).
Możesz zobaczyć ten artykuł, jak i wiele innych w naszym portalu Controlling 24. Wystarczy, że klikniesz tutaj.
Ekspert komentuje
Sytuacja rynkowa w bieżącym roku wymagać będzie nadzwyczajnych środków ostrożności i spowoduje konieczność modyfikacji strategii zarządzania ryzykiem. W jaki sposób Państwa przedsiębiorstwo przygotowuje się do potencjalnych zagrożeń rynkowych?
Zdarzenia, które możemy zaobserwować na rynkach na początku 2016 roku, takie jak zwiększone wahania kursów walut czy spadek cen surowców, wskazują, że należy liczyć się z możliwością zwiększonej zmienności cen na tych rynkach. W związku z tym na dyrektorach finansowych spoczywać będzie obowiązek wdrażania odpowiednich modyfikacji w strategii zarządzania finansami firmy. Przedsiębiorstwa powinny być bowiem gotowe na kontynuację działalności, bez względu na to, jak będą kształtować się rynki finansowe. W obecnej sytuacji za szczególnie podatne na fluktuacje należy uznać sektory gospodarki, gdzie duży udział ma import, oraz te związane z wydobyciem lub produkcją surowców i towarów, których cena jest indeksowana do notowań giełdowych oraz rynków walutowych.
Nadrzędną koniecznością, która da możliwość odpowiedniego reagowania na ryzyko, jest posiadanie precyzyjnej i rzetelnej informacji zarządczej co do potencjalnego wpływu tego ryzyka na sytuację finansową w firmie. Wśród ekspozycji na ryzyko finansowe wyróżnić można trzy obszary: rynkowy, kredytowy (kontrahenta) oraz płynności. Istotna dla jakości raportowania o ryzyku jest weryfikacja sprawdzalności poprzednich prognoz finansowych i przyczyn ich odchyleń. Umożliwia ona lepsze zrozumienie charakteru ekspozycji i wyeliminowanie ewentualnych błędów przy analizie bieżącej sytuacji firmy.
Nawet w okresie zwiększonej zmienności cen na rynkach dyrektorzy finansowi powinni być jednak powściągliwi w stosowaniu strategii „na przeczekanie”, czyli nagłym wstrzymywaniu większych projektów inwestycyjnych lub działań operacyjnych. Takie rozwiązanie rzadko przynosi pozytywne efekty, zwłaszcza jeżeli nie jest częścią efektywnego procesu zarządzania ryzykiem.
MONIKA JAKUBCZYK FCCA
(partner w dziale Audytu, Deloitte, członek ACCA)
SZYMON URBANOWICZ
(partner w dziale Zarządzania Ryzykiem, Deloitte)
Z jednej strony bieżąca ocena naszej gospodarki jest pozytywna, na co wskazują prognozy dotyczące wzrostu PKB, z drugiej jednak strony mamy do czynienia ze specyficznymi rodzajami ryzyka, które musimy wziąć pod uwagę przy formułowaniu strategii oraz planowaniu dalszych działań. Do tej pory mocno analizowaliśmy zdarzenia o charakterze globalnym, m.in.: kryzys w strefie euro, destabilizację w regionie, związaną z konfliktem na wschodzie, oraz ich wpływ na kształtowanie się głównych parametrów makro, istotnych dla rodzimej gospodarki. W ostatnich tygodniach baczniej obserwujemy procesy zachodzące w naszym kraju i próbujemy antycypować skutki wprowadzanych zmian. Moim zdaniem, w krótkim terminie nasza ekonomia znajduje się pod presją, a jej pierwsze symptomy zaczynamy dostrzegać choćby poprzez deprecjację naszej waluty. Akcenty położone w ustawie budżetowej wskazują na jego socjalny charakter. Budżet ma być równoważony m.in. poprzez planowany wzrost dochodów z sektora bankowego oraz rosnący deficyt, co z kolei zwiększa naszą czujność przy szacowaniu ryzyka wzrostu kosztu pieniądza w porównaniu do lat poprzednich. W nazwa.pl umiejętnie zarządzamy ryzykiem, przede wszystkim poprzez zdywersyfikowany portfel klientów. Odbiorcami naszych produktów są mikro, mali i średni przedsiębiorcy z różnych branż. Rozumiemy ich potrzeby i pomagamy im w realizowaniu celów biznesowych poprzez dostarczanie usług na najwyższym poziomie. Zarządzanie specyficznymi rodzajami ryzyka, o których wspomniałem wcześniej, z jednej strony polega u nas na szacowaniu potencjalnych kosztów i uwzględnianiu ich w budżecie spółki, z drugiej zaś oparte jest na aktywnym poszukiwaniu rozwiązań pozwalających na optymalne wykorzystanie zmieniającej się rzeczywistości. Te działania nie są u nas jakimś nadzwyczajnym procesem, stosujemy je z powodzeniem już od lat.
KRZYSZTOF CEBRAT
(dyrektor finansowy w firmie nazwa.pl)
