Rola kosztów agencji w zarządzaniu przedsiębiorstwem

W literaturze poruszającej temat struktury kapitału często wskazuje się, że czynnikiem mającym na nią istotny wpływ są różnice interesów między grupami decydującymi o wykorzystaniu aktywów firmy, w szczególności kosztów wynikająceych z różnicy tych interesów, określanych jako agencyjne [12, s. 188; 20, s. 555]. Sprzeczność interesów pojawia się głównie między akcjonariuszami a kierownictwem przedsiębiorstwa oraz między akcjonariuszami (kierownictwem) a wierzycielami firmy [14, s. 300-301].

Źródłem kosztów agencji są czynności podejmowane przez kierownictwo przedsiębiorstwa – korzystne dla akcjonariuszy, ale sprzeczne z interesem wierzycieli. W celu zabezpieczenia swoich interesów wierzyciele zawierają umowy z klauzulami ograniczającymi zdolności operacyjne i inwestycyjne firmy. Mogą one dotyczyć wartości wypłat dywidend, zakazu realizacji inwestycji o wysokim ryzyku, zakazu zaciągania dodatkowego zadłużenia czy dysponowania aktywami firmy. Czynnikami niwelującymi koszty agencji mogą być w takiej sytuacji: zabezpieczenie długu na majątku firmy oraz emisja kapitału zamiennego.

Koszty agencji, będące konsekwencją konfliktu między akcjonariuszami i kierownictwem oraz między kierownictwem (akcjonariuszami) a wierzycielami przedsiębiorstwa, zmieniają się wraz ze wzrostem udziału długu. Finansowanie obcym kapitałem powoduje zmniejszenie kosztów agencji wynikających z konfliktu między akcjonariuszami a kierownictwem, ale jednocześnie skutkuje ich wzrostem w efekcie konfliktu między kierownictwem a wierzycielami jednostki [12, s. 223]. Ten drugi konflikt może jednak zostać zniwelowany w sytuacji wzrostu udziału rzeczowych aktywów trwałych, pełniących rolę zabezpieczenia spłaty kapitału obcego.