W teorii i praktyce zarządzania przedsiębiorstwem od lat zadaje się pytanie, czy istnieje narzędzie do ustalenia rzeczywistej wielkości rozliczanych na produkty kosztów. Poważna krytyka w dziedzinie rachunku kosztów, jaka nastąpiła w ostatnim czasie, doprowadziła do rozwoju rachunkowości zarządczej uwarunkowanej działaniami. Z dominującego obecnie nurtu procesowej orientacji przedsiębiorstwa stosunkowo niedawno wyłoniła się koncepcja, która w opinii wielu rewolucjonizuje dotychczasowe rozwiązania w zakresie rachunku kosztów.

Koncepcja Activity Based Costing (rachunek kosztów działań) prezentuje się jako opozycyjna wobec neoklasycznej teorii przedsiębiorstwa, zakładającej optymalne wykorzystanie zasobów i brak występowania zjawiska ich marnotrawstwa. Postępująca strukturalna zmiana warunków gospodarczych spowodowała, że maksymalizacja zysku zaczęła polegać na sukcesywnym zwiększaniu produktywności zasobów w wyniku minimalizacji różnicy pomiędzy kosztem zasobów dostarczonych i wykorzystanych. Powstające w ten sposób zjawisko marnotrawstwa zasobów jest trudne do identyfikacji i ukryte jest w liczbach. Szczególnym problemem jest kryterium efektywności gospodarowania w warunkach występowania różnicy pomiędzy kosztem zasobów dostarczonych a kosztem zasobów wykorzystanych dla popytu mniejszego od zdolności produkcyjnych przedsiębiorstwa.

Geneza i praktyczne założenia procesowego rachunku kosztów

Do opracowania nowej metody kalkulacji kosztów przyczyniło się wiele czynników, wśród których najistotniejszy był wzrost kosztów pośrednich przy malejących kosztach pracy. Zasadniczy kierunek krytyki tradycyjnego rachunku kosztów dotyczył dowiedzionego w praktyce:

  1. zawyżania kosztów obiektów wytwarzanych w długich seriach i nieoszacowywanie kosztów obiektów wytwarzanych w krótkich seriach w wyniku alokacji kosztów;
  2. ujawnienia optimum zysku, polegającego na generowaniu stosunkowo największej części zysku przez stosunkowo najmniejszą część sprzedaży.

Celem rachunku kosztów działań miało być doprowadzenie do alokacji kosztów na obiekty kosztów w stopniu odpowiadającym poziomowi wykorzystania przez te obiekty zasobów dostarczonych oraz identyfikacji obiektów kosztów generujących rentowność produkcji. W taki sposób zaczęła się kształtować idea rzeczywistego kosztu jako kosztu powstałego z zużycia zasobu dostarczonego poprzez działania wykonywane w związku z wytworzeniem danego obiektu kosztów. Takie pojęcia jak: usprawnienie procesu, efektywność procesu czy system zarządzania kosztami procesu miały znaleźć urzeczywistnienie w postaci rachunku kosztów działań jako rachunku zorientowanego na ciągłe doskonalenie prowadzonej działalności.

Pozostałe 70% artykułu dostępne jest dla zalogowanych użytkowników serwisu.

Jeśli posiadasz aktywną prenumeratę przejdź do LOGOWANIA. Jeśli nie jesteś jeszcze naszym Czytelnikiem wybierz najkorzystniejszy WARIANT PRENUMERATY.

Zaloguj Zamów prenumeratę Kup dostęp do artykułu

Możesz zobaczyć ten artykuł, jak i wiele innych w naszym portalu Controlling 24. Wystarczy, że klikniesz tutaj.

Ulubione Drukuj

Zobacz również

Metody wyceny aktywów własnych

Metody wyceny aktywów własnych

Wycena inwestycji jest dobra tylko wtedy, kiedy obie strony transakcji wyjdą na niej win-win. Żeby tak jednak było, obie strony działające w otoczeniu gospodarczym powinny posiadać taką samą informację, wolną od zniekształceń. Oczywiście wiemy, że tak nie jest i tak naprawdę któraś ze stron musi zawsze okazać się w dłuższej perspektywie lekko pokrzywdzona. Co zrobić, by nie być po tej gorszej stronie inwestycji? Trzeba nauczyć się kilku podstawowych metod wyceny własnych aktywów.

Czytaj więcej
Tekst otwarty nr 11-12/2023

Rozwijamy się z naszymi klientami i dla naszych klientów

Rozwijamy się z naszymi klientami i dla naszych klientów

Członek zarządu Controlling Systems o tym, jak zmieniał się controlling w Polsce na przestrzeni ostatnich 20 lat, nowych wyzwaniach oraz szansach dla rozwoju systemów controllingowych i znaczeniu czynnika ludzkiego w rozwoju controllingu.

Czytaj więcej

Polecamy

Przejdź do

Partnerzy

Reklama

Polityka cookies

Dalsze aktywne korzystanie z Serwisu (przeglądanie treści, zamknięcie komunikatu, kliknięcie w odnośniki na stronie) bez zmian ustawień prywatności, wyrażasz zgodę na przetwarzanie danych osobowych przez EXPLANATOR oraz partnerów w celu realizacji usług, zgodnie z Polityką prywatności. Możesz określić warunki przechowywania lub dostępu do plików cookies w Twojej przeglądarce.

Usługa Cel użycia Włączone
Pliki cookies niezbędne do funkcjonowania strony Nie możesz wyłączyć tych plików cookies, ponieważ są one niezbędne by strona działała prawidłowo. W ramach tych plików cookies zapisywane są również zdefiniowane przez Ciebie ustawienia cookies. TAK
Pliki cookies analityczne Pliki cookies umożliwiające zbieranie informacji o sposobie korzystania przez użytkownika ze strony internetowej w celu optymalizacji jej funkcjonowania, oraz dostosowania do oczekiwań użytkownika. Informacje zebrane przez te pliki nie identyfikują żadnego konkretnego użytkownika.
Pliki cookies marketingowe Pliki cookies umożliwiające wyświetlanie użytkownikowi treści marketingowych dostosowanych do jego preferencji, oraz kierowanie do niego powiadomień o ofertach marketingowych odpowiadających jego zainteresowaniom, obejmujących informacje dotyczące produktów i usług administratora strony i podmiotów trzecich. Jeśli zdecydujesz się usunąć lub wyłączyć te pliki cookie, reklamy nadal będą wyświetlane, ale mogą one nie być odpowiednie dla Ciebie.