Zarządzanie ryzykiem

Taka sytuacja jest możliwa jedynie w warunkach, gdy ryzyko pozostawiono bez zarządzania. W praktyce przedsiębiorstwa podejmują wiele działań mających na celu minimalizację ryzyka lub jego wyeliminowanie.

Słownik języka polskiego PWN podaje następujące definicje ryzyka: „1. «możliwość, że coś się nie uda; też: przedsięwzięcie, którego wynik jest niepewny»; 2. «odważenie się na takie niebezpieczeństwo» 3. «prawdopodobieństwo powstania szkody obciążające osobę poszkodowaną niezależnie od jej winy, jeśli umowa lub przepis prawny nie zobowiązały innej osoby do wyrównania szkody»”. Tak więc ryzykiem będzie każda sytuacja, która sprawi, że coś może się nie udać, i gdy zachodzi prawdopodobieństwo powstania szkody – czyli straty. Oczywiście, w teorii funkcjonuje wiele złożonych definicji, na tym etapie zatrzymamy się jednak na powyższym rozumieniu. W myśl tej definicji zarządzaniem ryzykiem będzie dbanie o to, żeby w realizacji celów nie przeszkodziły żadne niespodzianki!

Powyższy cel możemy osiągać przez proste unikanie ryzyka, próbę jego redukcji, transfer na inny podmiot lub po prostu zaakceptowanie jego istnienia. Zanim jednak zostanie uruchomiony arsenał narzędzi, należy przeprowadzić sekwencję działań zmierzających do osiągnięcia stanu akceptowalnego poziomu ryzyka. Trzeba przede wszystkim zdefiniować i nazwać przeciwnika, czyli ryzyko, z którym się mierzymy. Dopiero w następnych krokach staramy się zmierzyć ryzyko, przeanalizować, wdrożyć właściwe narzędzia i na końcu kontrolować jego poziom. Sekwencja ta jest analogiczna do modelu optymalizacji procesu DMAIC, gdyż proces zarządzania ryzykiem pomimo swojej złożoności nadal pozostaje procesem.

Rozpoczynając więc od fazy D – Define, należy określić rodzaj ryzyka, którym zarządzamy. Typologia ryzyk gospodarczych sprowadza się do następujących grup:

1. ryzyka losowe – czyli ryzyka niezależne od naszych działań, takie jak pożar czy powódź. Wspólnym mianownikiem tych ryzyk jest możliwość ich transferu na inny podmiot – ubezpieczyciela;
2. ryzyka finansowe – związane z aspektem finansowym i mające wymiar pieniężny – takie jak ryzyko stopy procentowej, ryzyko kursowe, ryzyko kosztu towarów czy ryzyko płatnicze klienta;
3. ryzyko operacyjne – dotyczące bieżącej działalności operacyjnej, na przykład ryzyko przerwania łańcucha dostaw;
4. ryzyko strategiczne – związane z długofalową działalnością firmy i jej strategią, takie jak działalność konkurencji, relacje z klientami, lojalność klientów czy ryzyko utraty klienta.

Na tym etapie skupimy się na aspekcie ryzyka finansowego i na jego pomiarze (wymiar M – Measure). Kolejne etapy zarządzania i wykorzystanie właściwych narzędzi stanowią odrębny zakres analizy tematu. Pojawiają się w tym obszarze zagadnienia doboru właściwych instrumentów transferu ryzyka (instrumenty pochodne) oraz adekwatnego ujęcia w sprawozdawczości (rachunkowość zabezpieczeń). Tematem tego artykułu jest wykorzystanie Excela w zarządzaniu ryzykiem, a więc spróbujemy odpowiedzieć na pytanie, czy można zastosować to narzędzie i w jaki sposób należy taki pomiar przeprowadzić.

Przedmiotem naszej analizy będzie problem ryzyka rentowności. Postaramy się oszacować ryzyko, jakim obarczona jest działalność gospodarcza opisana prostym równaniem progu rentowności, tj. Zysk = Przychody ze sprzedaży – Koszty zmienne – Koszty Stałe, gdzie przychody i koszty zmienne obarczone są ryzykiem wynikającym ze zmienności ceny jednostkowej, kosztów jednostkowych i samego poziomu sprzedaży ilościowej. Do analizy wykorzystamy rozkład normalny i symulację Monte Carlo.