Pomimo zmian dokonywanych w polskim prawie bilansowym w ostatniej dekadzie nadal występują różnice pomiędzy nim a MSSF. Dotyczy to również kwestii wartości niematerialnych i prawnych.

Wartości niematerialne i prawne – ustawa o rachunkowości a MSSF – podstawowe podobieństwa i różnice

Rozbieżności w aspekcie wartości niematerialnych i prawnych pomiędzy ustawą o rachunkowości a Międzynarodowym Standardem Rachunkowości 38, regulującym wartości niematerialne i prawne (dalej: MSR), pojawiają się już na gruncie definicji. Zgodnie z ustawą o rachunkowości (art. 3 ust. 1 pkt 14) wartości niematerialne i prawne są to prawa nabyte przez jednostkę, które może ona wykorzystać w prowadzonej działalności. Żeby spełniać definicję wartości niematerialnych i prawnych, prawa te powinny mieć co najmniej roczny okres ekonomicznej użyteczności. Ustawa jako wartości niematerialne i prawne określa między innymi: know-how czy prawa do: znaków towarowych, patentów, wynalazków, licencji i oprogramowania. Odrębne kategorie wartości niematerialnych i prawnych stanowią koszty zakończonych prac rozwojowych oraz wartość firmy. Jako wartości niematerialne i prawne są także ujmowane wartości niematerialne i prawne użytkowane przez spółkę na podstawie umowy leasingu, dzierżawy czy najmu, jeśli spełniają warunki zawarte w art. 3 ust. 4 ustawy. Do wartości niematerialnych i prawnych nie zalicza się tych nabytych jako inwestycje, ponieważ nie są one zakupione w celu zastosowania w działalności, a w celu osiągania z nich korzyści, wynikających ze wzrostu ich wartości.

Definicja zawarta w MSR (paragrafy 8 oraz 11-17) określa warunki, które dana pozycja musi spełnić, by określać ją mianem wartości niematerialnej. Składnik jest zaliczany do wartości niematerialnych, gdy spełni wszystkie z poniższych warunków:

  • możliwy do zidentyfikowania – warunek jest spełniony w sytuacji, gdy składnik powstał w wyniku praw z umowy czy innych tytułów prawnych lub możliwe jest przeniesienie prawa do tego składnika, np. sprzedaż, wynajem, wyodrębnienie. Tego warunku nie spełnia wartość firmy, jednak jest ona zaliczana do wartości niematerialnych,
  • jednostka powinna sprawować nad nim kontrolę – podmiot sprawuje kontrolę nad składnikiem, jeśli posiada prawo do pozyskiwania przyszłych korzyści ekonomicznych, a inne podmioty mają do niego ograniczony dostęp. Sprawowanie kontroli nie musi jednak wynikać z posiadania tytułu prawnego do składnika,
  • muszą istnieć przyszłe korzyści ekonomiczne z jego wykorzystywania – są to nie tylko osiągane przychody ze sprzedaży, ale również inne korzyści płynące z używania danego składnika, np. niższe koszty.

Szczególnym rodzajem wartości niematerialnych jest wartość firmy. Wartość firmy wytworzona we własnym zakresie nie jest zaliczana do majątku jednostki. Z kolei wartość firmy powstała w procesie nabycia biznesu jest składnikiem wartości niematerialnych, niemniej z racji nieidentyfikowalnego okresu użytkowania nie podlega umorzeniu. W zamian dokonywany jest test na utratę wartości. Z kolei według art. 44b ust. 10 ustawy o rachunkowości wartość firmy powinna być amortyzowana przez okres jej ekonomicznej użyteczności. W przypadku, gdy ustalenie tego okresu jest niemożliwe, ustawa nakazuje amortyzację wartości firmy nie dłużej niż pięć lat. Metodą amortyzacji dozwoloną dla wartości firmy jest wyłącznie metoda liniowa. Odpisy wartości firmy, w odróżnieniu od odpisów innych wartości niematerialnych i prawnych, są odnoszone w ciężar pozostałych kosztów operacyjnych.

Porównując definicje wartości niematerialnych i prawnych, można zauważyć znaczące różnice pomiędzy nimi. MSR nie określa minimalnego okresu użyteczności składnika. Z kolei ustawa nie zawiera warunku identyfikacji składnika. Pojęcie wartości niematerialnej ma jednak punkty wspólne. W obu regulacjach jest to sprawowanie kontroli i czerpanie korzyści ekonomicznych z wykorzystywania wartości niematerialnej. Jednakże nie wszystkie składniki sklasyfikowane jako wartości niematerialne i prawne, zgodnie z definicją zawartą w ustawie, mogą być określone jako wartości niematerialne w świetle MSR. Oznacza to, że np. licencje, oprogramowania czy prawa patentowe nie zawsze będą spełniać warunki określone w definicji MSR. Przykładowo MSR określa, kiedy oprogramowanie jest zaliczane do wartości niematerialnych i prawnych, a kiedy do rzeczowych aktywów trwałych. Powinno być traktowane jako wartość niematerialna i prawna, gdy nie stanowi integralnej części środka trwałego, czyli nie jest to oprogramowanie np. sterujące maszyną, bez którego nie jest możliwe jej działanie (w takiej sytuacji oprogramowanie jest elementem środka trwałego).

Pozostałe 71% artykułu dostępne jest dla zalogowanych użytkowników serwisu.

Jeśli posiadasz aktywną prenumeratę przejdź do LOGOWANIA. Jeśli nie jesteś jeszcze naszym Czytelnikiem wybierz najkorzystniejszy WARIANT PRENUMERATY.

Zaloguj Zamów prenumeratę Kup dostęp do artykułu

Możesz zobaczyć ten artykuł, jak i wiele innych w naszym portalu Controlling 24. Wystarczy, że klikniesz tutaj.

Zobacz również

Rezerwa ‑ ujęcie księgowe i biznesowe

Rezerwa - ujęcie księgowe i biznesowe

Jednym z podstawowych elementów zobowiązań i pasywów są rezerwy, które tworzymy w ściśle określonych warunkach. Rezerwy są szczególnie ważne, również ze względu na dynamiczną sytuację za naszą wschodnią granicą, dlatego warto przyjrzeć się bliżej sposobom tworzenia rezerw, jak również sprawdzić, czy robimy to prawidłowo i zgodnie z prawem. Musimy też myśleć o dwóch podejściach do rezerw – rachunkowym i biznesowym, są one w pewnych momentach zbieżne.

Czytaj więcej

ASB proposals for measuring goodwill impairment

ASB proposals for measuring goodwill impairment

This column has previously looked at the issues surrounding goodwill impairment, following the progress of the International Accounting Standards Board (IASB) as it tries to solve a seemingly impossible puzzle. This has rumbled on for many years, and no matter which way the IASB twists the Rubik’s cube, it seems no closer to being solved.

Czytaj więcej

Polecamy

Przejdź do

Partnerzy

Reklama

Polityka cookies

Dalsze aktywne korzystanie z Serwisu (przeglądanie treści, zamknięcie komunikatu, kliknięcie w odnośniki na stronie) bez zmian ustawień prywatności, wyrażasz zgodę na przetwarzanie danych osobowych przez EXPLANATOR oraz partnerów w celu realizacji usług, zgodnie z Polityką prywatności. Możesz określić warunki przechowywania lub dostępu do plików cookies w Twojej przeglądarce.

Usługa Cel użycia Włączone
Pliki cookies niezbędne do funkcjonowania strony Nie możesz wyłączyć tych plików cookies, ponieważ są one niezbędne by strona działała prawidłowo. W ramach tych plików cookies zapisywane są również zdefiniowane przez Ciebie ustawienia cookies. TAK
Pliki cookies analityczne Pliki cookies umożliwiające zbieranie informacji o sposobie korzystania przez użytkownika ze strony internetowej w celu optymalizacji jej funkcjonowania, oraz dostosowania do oczekiwań użytkownika. Informacje zebrane przez te pliki nie identyfikują żadnego konkretnego użytkownika.
Pliki cookies marketingowe Pliki cookies umożliwiające wyświetlanie użytkownikowi treści marketingowych dostosowanych do jego preferencji, oraz kierowanie do niego powiadomień o ofertach marketingowych odpowiadających jego zainteresowaniom, obejmujących informacje dotyczące produktów i usług administratora strony i podmiotów trzecich. Jeśli zdecydujesz się usunąć lub wyłączyć te pliki cookie, reklamy nadal będą wyświetlane, ale mogą one nie być odpowiednie dla Ciebie.